Akt w sprawie sztucznej inteligencji zatwierdzony

21 maja 2024 r. Rada Unii Europejskiej zatwierdziła tekst Aktu w sprawie sztucznej inteligencji – tzw. AI Act. Ma on niedługo zostać oficjalnie opublikowany w dziennikach urzędowych UE, a 20 dni potem – wejść oficjalnie w życie.

Plan wprowadzania nowych przepisów

Oczywiście nie oznacza to, że za blisko miesiąc czeka nas natychmiastowa rewolucja – publikacja AI Act rozpocznie proces jego wdrożenia, który ma zająć 24 miesiące. Po tym czasie obowiązywać zaczną prawie wszystkie przepisy aktu. Pierwszą istotną datą jest upływ 6 miesięcy od publikacji. Wtedy Państwa członkowskie będą zobowiązane zakazać stosowania niektórych rodzajów sztucznej inteligencji. Po roku od publikacji zaczniemy stosować przepisy dotyczące modeli AI ogólnego przeznaczenia, a po 24 miesiącach – wszystkie pozostałe. Wyjątkiem będą tutaj niektóre zasady dotyczące AI wysokiego ryzyka, które w pełni będą obowiązywać 36 miesięcy od dnia publikacji aktu.

Cel regulacji

Regulacja ma za zadanie unormować korzystanie ze sztucznej inteligencji w Unii Europejskiej i ochronę użytkowników. Klasyfikuje ona modele AI wg czterech poziomów: modele zakazane, wysokiego ryzyka oraz ograniczonego i minimalnego wpływu. W zakresie tych ostatnich przedsiębiorców czekają głównie obowiązki informacyjne, wymagające poinformowania użytkowników o fakcie korzystania z modelu AI oraz oznaczania treści generowanych przez sztuczną inteligencję, np. grafik, tekstów czy materiałów audio i wideo.

Kogo będzie obowiązywać AI Act?

Wiele obowiązków czeka podmioty korzystające z AI wysokiego ryzyka. Chodzi tutaj m.in. o systemy zapewniające bezpieczeństwo produktów wprowadzanych na teren UE, niektóre systemy biometryczne, systemy bezpieczeństwa krytycznej infrastruktury cyfrowej, ruchu drogowego, zaopatrzenia w gaz, ciepło, wodę czy energię elektryczną, niektóre systemy stosowane w edukacji, AI stosowane przy zatrudnianiu (np. programy rekrutacyjne), w usługach publicznych, wspierające ściganie przestępstw, zarządzanie migracją, azylami i kontrolą graniczną czy wreszcie modele AI stosowane w wymiarze sprawiedliwości i w procesach demokratycznych. Tutaj przedsiębiorców czeka szereg obowiązków dotyczących w szczególności opracowania, wdrożenia i przestrzegania instrukcji stosowania z tych modeli,  powierzenia ich stosowania odpowiednio przeszkolonym osobom, zapewnienie adekwatności i reprezentatywności danych wejściowych w systemie, monitorowanie działania AI i zgłaszania niezwłocznie wszelkich zagrożeń, przechowywanie logów korzystania z AI (w zakresie, w jakim logi takie są pod kontrolą użytkownika) czy poinformowanie pracowników o stosowaniu AI wysokiego ryzyka, jeżeli są nim objęci.

Do zakazanych modeli sztucznej inteligencji akt zalicza m.in. te, które wpływają na podejmowanie decyzji użytkowników, stosując techniki podprogowe, manipulacyjne czy wprowadzające w błąd. Zakazane zostaną także AI oparte na wykorzystywaniu słabości użytkowników ze względu na ich wiek, niepełnosprawność lub szczególną sytuację społeczną, lub ekonomiczną. Znane niegdyś tylko z filmów i seriali science fiction modele AI tzw. „scoringu społecznego” służące do oceny obywateli na podstawie ich zachowania w społeczeństwie, czy systemu przewidujące popełnianie przestępstw, również są zakazane przez AI Act. Jedynie w pewnych wypadkach i ze znacznymi restrykcjami dopuszczalne będzie wykorzystanie modeli sztucznej inteligencji na potrzeby systemów rozpoznawania twarzy czy śledzenia obywateli w ściganiu niektórych, najpoważniejszych przestępstw.

Kary za niedostosowanie się do przepisów

Choć ustawodawca unijny przewidział dość długi czas przygotowania na wejście w życie przepisów, przedsiębiorcy nie powinni lekceważyć ich nowych obowiązków i czekać z ich wdrożeniem na ostatnią chwilę. Najbardziej krnąbrnych czy też wprost ignorujących nowe regulacje czekają surowe kary. Choć w większości wypadków ich wysokość nie jest jeszcze znana – będą one ustalane indywidualnie przez kraje członkowskie w lokalnych regulacjach – to za stosowanie zakazanych modeli AI, regulacja przewiduje kary nawet do 35 000 000 EUR lub 7% światowego obrotu przedsiębiorstwa. Tak surowe sankcje mogą dać do zrozumienia, że ustawodawca poważnie podchodzi do zagrożeń związanych ze stosowaniem AI i zapewne również na szczeblu krajowym czekają nas dotkliwe grzywny za naruszenia nowych przepisów.

Jeżeli Twoje przedsiębiorstwo stosuje na co dzień sztuczną inteligencję – nie czekaj. Skontaktuj się z nami, by odpowiednio przygotować się na wejście w życie nowych zasad.